پترولوژی و پتروگرافی توده های نفوذی جنوب شرق زنجان و مقایسه آن با گرانیت دوران

منطقه مورد مطالعه ناحیه ای به وسعت 1200 کیلومترمربع در محدوده ای با طولهای جغرافیایی 36 درجه و 36 درجه و 40 دقیقه و عرضهای شمالی 48 درجه و 25 دقیقه و 49 درجه و 30 دقیقه واقع و از شمال شرق به بزرگراه قزوین - زنجان و شهرستان ابهر و سلطانیه، از شمال غرب به شهرستان زنجان، از غرب به بخش مزیدآباد محدود گردیده و از نظر جغرافیایی سیاسی، تابع استان زنجان می باشد. گرانیت دوران جوانترین سازند کمپلکس پی سنگ کامبرین می باشد. در کوههای سلطانیه سه رخنمون اصلی برونزد یافته است . رخنمون نسبتا کوچکی در مطنقه دوران که مقطع تیپ بوده که بعضا قرارگیری سنگهای اینفراکامبرین روی گرانیت مشاهده می شود و نیز یک توده کوچک که درون سازند کهار در منطقه سروجهان نفوذ کرده شامل می گردد. یک باتولیت بزرگ در غرب شاه بلاغ و در شمال غرب کوهای سلطانیه که به سمت غرب و خارج از محدوده نقشه زنجان گسترش می یابد. گرانیت خرمدره در مرکز کوههای سلطانیه احتمالا مربوط به فاز نفوذی ترشیری هستند چرا که سنگهای رسوبی ژوراسیک در کنتاکت با این توده می باشند، اما فقدان قطعات گرانیتی در کنگلومرای قاعده ترشیاری که در مناطق شمالغربی رخنمون یافته، معدل بودن نفوذ این گرانیتها را با ترشیری نشان می دهند. دو توده گرانیتی سروجهان و دوران پتروگرافی یکسانی را نشان می دهند. ترکیب پتروگرافیکی غالب در این دو توده، آلکالی فلدسپات گرانیت تاسینوگرانیت متغیر است در صورتی که توده گرانیتوئیدی خرمدره از لحاظ پتروگرافی با گرانیتهای دوران و سروجهان کاملا متمایز است و ترکیب پتروگرافیکی غالب آنها از مونزوگرانیت تا گرانودیوریت متغیر است که همین نامها در تقسیم بندی براساس ترکیب شیمی و نورماتیوسنگها نیز حاصل می گردد. با توجه به ژئوشیمی عناصر اصلی و فرعی، ماگمای سنگهای توده گرانیتوئیدی خرمدره از نوع کالکوآلکالن تا کالکوآلکالی غنی در پتاسیم و ماگمای گرانیتهای سروجهان و دوران از نوع کالکوآلکالن است . با توجه به بررسیهای صحرایی، معیارهای پتروگرافی و شیمیایی پلوتون گرانیتوئیدی خرمدره اختصاصات گرانیتهای تیپ i را نشان می دهد که در کمانهای قاره ای شکل گرفته اند. گرانیتهای دوران و سروجهان از نظر محل تشکیل مربوط به قسمت فوقانی پوسته تحتانی بوده مکانیسم تشکیل بدینصورت است که ماگمای بازیک که از گوشته فوقانی نشات می گیرد به سمت بالا صعود نموده و موجب ذوب پوسته می گردد. مواد مذاب حاصل از ذوب پوسته ممکن است تشکیل باتولیتهای گرانیتوئیدی عمیق را بدهد.